Làng phở Giao Cù

Làng Vân Cù, Giao Cù - Cái nôi nghề Phở của cả nước

Qua cầu Đò Quan, đi theo đường 55 về hướng biển, khoảng 14km, đến ngã tư Giao Cù, trung tâm xã Đồng Sơn - vùng quê cách mạng với 50 mẹ Việt Nam anh hùng, nơi “ông nghè Giao Cù” hưởng ứng chiếu Cần Vương đánh Pháp - địa danh lịch sử “rào làng kháng chiến” dưới sự lãnh đạo của Đảng, gắn liền với quá trình chống thực dân Pháp xâm lược - là nơi có 2 làng nghề “phở” Vân Cù và Giao Cù nổi tiếng - cái nôi nghề “phở” của cả nước.

Theo lời kể của các bô lão làng Vân Cù, Giao Cù và các tài liệu sách báo thì nghề “phở” tại làng Vân Cù và Giao Cù đã có từ lâu rồi và không rõ nghề “phở” ra đời như thế nào, ai truyền nghề, dạy nghề và cũng chẳng biết tự khi nào, nghề “phở” đã trở thành nghề chính, tạo công ăn việc làm và mang lại nguồn thu nhập chủ yếu cho nhiều hộ gia đình nơi đây. Tại 2 làng nghề “phở”, dòng họ nào cũng có nhiều người làm nghề “phở”; trong đó, dòng họ Cồ là dòng họ có số người theo nghề “phở” nhiều nhất với nhiều quán phở Cồ nổi tiếng. Năm 1925, ông Cồ Hữu Vạng, là người đầu tiên của làng nghề “phở” đã gánh “phở” lên tận kinh thành Hà Nội bán hàng. Kể từ đó, rất nhiều người dân trong làng học theo ông Cồ Hữu Vạng, cùng ra Hà Nội bán “phở” gánh cũng như mang nghề “phở” gia truyền đi khắp mọi nơi để kiếm kế sinh nhai, sinh cơ lập nghiệp. 

Thành phần chính để làm nên một bát “phở” Vân Cù và Giao Cù ngon, đó là bánh phở, nước dùng và thịt bò, kèm theo các gia vị như: tương, tiêu, chanh, nước mắm, ớt, rau thơm, hành củ sống,…

 Bánh “phở" được làm từ bột gạo, tráng thành tấm mỏng rồi cắt thành sợi, mềm, không nát nhưng giòn. Thịt bò bắp, nạm, gầu được cắt lát mỏng nhúng tái, hay chín hẳn. Nước dùng được ninh từ xương bò (hoặc xương lợn) cùng với các gia vị như quế, gừng, hạt tiêu, hành,… phải đảm bảo 5 tiêu chuẩn “thơm, ngon, ngọt, bùi, ngậy”, đây được xem như bí quyết của từng hiệu “phở” để tạo nên  một bát “phở” ngon khác biệt, đậm đà hương vị.

Bên cạnh các món “phở” bò truyền thống tái, chín, nạm, gầu. Nhiều năm trở lại đây, người làng “phở” quê tôi đã bổ sung thêm các món “phở” mới như: “phở” gà, “phở” bò sốt vang, “cơm rang thập cẩm”, “mì xào”,… để đa dạng hóa các món ăn, phục vụ nhu cầu của thực khách. Món “cơm rang thập cẩm” cũng rất ngon bởi người dân làng nghề “phở” sử dụng gạo Khang Dân được cấy bởi chính người nông dân Nam Trực quê tôi, gạo  khi nấu chín cho cơm săn chắc, tơi cơm và không bị bết dính, rất phù hợp để làm món cơm rang.

Từ thế hệ này tới thế hệ sau, người dân 2 làng “phở” cứ cha truyền cho con, anh truyền cho em, cháu truyền cho chắt; đời trước truyền cho đời sau và cứ như vậy, nghề “phở” càng ngày càng ngày càng phát triển mạnh, lan tỏa sang các làng lân cận của xã Đồng Sơn như: Tây Lạc, Đông Lạc, Thượng Đồng, Sa Lung, Dương Độ, Bảy Trại,… và các địa phương trong và ngoài tỉnh Nam Định.

Nghề “phở” được người dân xã Đồng Sơn mang đi khắp các tỉnh, thành phố trên cả nước để phục vụ nhân dân, với những thương hiệu như: “phở Cồ”, “phở Cồ gia truyền”, “phở Vân Cù”, “phở Giao Cù”, “phở Nam Định”, “phở bò Nam Định”, “phở gia truyền Nam Định”. Người làng Vân Cù và Giao Cù nói riêng, người dân xã Đồng Sơn nói chung còn mang cả nghề làm “phở”, bán “phở” sang các nước như: Lào, Campuchia và nhiều nước trên thế giới để kinh doanh và đã mang lại hiệu quả thiết thực.

Nghề “phở” phát triển, cùng với các ngành nghề nông nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, thương mại dịch vụ đã giúp xã Đồng Sơn hôm nay thực sự thay da đổi thịt; Đảng bộ xã liên tục giữ vững danh hiệu trong sạch, vững mạnh; Chính quyền vững mạnh; chính sách đại đoàn kết toàn dân tộc được thực hiện tốt; 100% thôn, làng đạt tiêu chí Sáng - Xanh - Sạch - Đẹp - An toàn; xã Đồng Sơn đã được công nhận “Xã nông thôn mới nâng cao” năm 2020 và đang từng bước xây dựng “Xã nông thôn mới kiểu mẫu”.

Có thể nói, nghề “phở” hôm xưa và hôm nay luôn được các thế hệ người dân  làng Vân Cù, Giao Cù và các làng lân cận của huyện Nam Trực quê tôi kế thừa phát huy nhưng vẫn lưu giữ được những nét đặc thù riêng có nhưng vẫn đậm chất truyền thống của quê hương Nam Trực anh hùng và văn hiến./.

Ảnh: Các vị khách quốc tế đến từ các Đại sứ quán nước ngoài, thưởng thức “phở Cồ” trong chuyến thăm làng “phở” Vân Cù, xã Đồng Sơn, huyện Nam Trực, ngày 10/12/2022.

Bài và ảnh: Nguyễn Văn Sinh - Thường vụ Huyện ủy, Trưởng Ban Dân vận Huyện ủy.

Nguồn: Cổng thông tin điện tử huyện Nam Trực